‘Wijs ben je als je naar waarheid zoekt, dwaas ben je als je denkt haar gevonden te hebben.’ Aldus een joodse spreuk die me lief is geworden. In mijn vroege jeugd werd er niet gezocht naar de waarheid. Dat was ook niet nodig, want het was volkomen duidelijk wat de waarheid was. Ik hoorde haar iedere zondag verkondigen in de kerk. Op de ‘School met den Bijbel’ werd geleefd en gewerkt vanuit dezelfde Gereformeerde waarheid. En ook thuis werd het ‘Algemeen en onbetwijfeld Christelijke geloof’ niet ter discussie gesteld. Dat gaf richting aan het leven en een prettig gevoel van veiligheid. Zo kon het natuurlijk niet blijven. De ellende van de wereld, de verschrikkingen van oorlog en geweld, van honger en dood, kon ik niet buiten de deur houden. Mijn aangeleerde wereldbeeld begon te wankelen. Was het echt zo dat alleen wij, Gereformeerden, wisten hoe het zat? En zouden al die anderen echt naar de hel gaan? Ook de joodse kinderen, in Auschwitz vermoord? Toen ik theologie ging studeren, hoopte ik antwoorden te krijgen op mijn vragen en de veiligheid van het oude wereldbeeld terug te vinden. Maar ik kwam van een koude kermis thuis. De vragen waar ik mee worstelde werden niet beantwoord maar aangescherpt. M’n existentiële twijfel werd niet bezworen maar versterkt en verdiept. Misschien had ik zelf wel om extra moeilijkheden gevraagd door te kiezen voor een oecumenische opleiding die immers niet uit kan gaan van het patent op de waarheid. Achteraf ben ik blij dat die geloofscrisis me niet bespaard is gebleven en ik herken me in de woorden van Søren Kierkegaard (1813-1855): ‘Twijfelen betekent tijdelijk het houvast verliezen. Niet twijfelen betekent voor altijd het houvast verliezen.’ Het oude houvast is niet hersteld en er is geen nieuw voor in de plaats gekomen, tenminste niet in de zin van onomstotelijke waarheden of dogma’s waar ik me aan vast zou willen klampen. Langzaam maar zeker ben ik toegegroeid en getwijfeld naar het geloof dat er geen enkele zekerheid kan worden gevonden in een godsdienst die exclusiviteit claimt. Wat werkelijk van waarde is, ligt verborgen als een kostbaar geheim en rijke bron van leven in de kern van onze humaniteit: het verlangen lief te hebben en te worden geliefd. Deze humaniteit delen we met elkaar, ongeacht afkomst of overtuiging. Een godsdienst is alleen dan zinvol wanneer ze ons helpt onze humaniteit te ontdekken en te leven, wanneer ze dus gericht is op verbinden in plaats van verdelen. Geloven heeft voor mij dan ook steeds meer de kleur gekregen van vertrouwen. Ik heb er vanaf gezien predikant te worden omdat ik dan nog maar weinig kans zou hebben van het eigen christelijke erf af te komen. Als docent Levensbeschouwelijke Vorming heb ik jarenlang de kans gehad rond te kijken in de schatkamers van de menselijke geest. Het heeft me enorm verrijkt. Niets van wat ik schrijf of beweer heb ik dan ook zelf bedacht. Ik ben het jongetje dat aan het strand verheugd zijn schelpen raapt. Ik leg ze in een volgorde die me bekoort en laat m’n verzamelingen zien: ‘Kijk eens hoe mooi..!’ Zo schrijf ik mijn boeken en probeer ik mensen te verbinden in wat goed is en gelukkig maakt. Gepubliceerd in Vrijzinnig Perspectief Waar ik mee verder wil Een soort van persoonlijke geloofsbelijdenis 1. Ik geloof dat wie en wat wij als mensen ten diepste zijn, mooi, gaaf en goed is: dat wij in wezen liefde zijn. 2. Ik geloof dat we de verantwoordelijkheid hebben de liefde die wij naar ons wezen zijn, zo zuiver mogelijk aan het licht te brengen in de manier waarop wij ons leven leiden. 3. Ik geloof dat geluk beleefd wordt wanneer we leven volgens de liefde die wij zijn. En dat ongeluk, haat, agressie en geweld ontstaan wanneer wij ons wezen verloochenen of het contact ermee kwijt raken. 4. Ik geloof dat wij volkomen gelijkwaardig zijn aan elkaar. Ongeacht geslacht, cultuur, geloof, ras, leeftijd of seksuele geaardheid. En dat we dan ook allemaal even veel recht hebben op omstandigheden waarin we ons ten volle kunnen ontplooien. 5. Ik geloof dat wij allemaal het volste recht hebben die weg te kiezen die ons het beste helpt onze kern van liefde aan het licht te brengen. 6. Ik geloof dat religies menselijke pogingen)* zijn te dealen met de grote vragen van het leven en dat we er beter van worden wanneer de waarheidsclaim losgelaten wordt en de bereidheid groeit van elkaar te leren. 7. Ik geloof dat religies waardevol zijn wanneer ze mensen stimuleren en helpen te groeien in liefde in menselijkheid. 8. Ik geloof dat het wezen van elke religie bestaat in onvoorwaardelijke liefde. Liefde die de ander niet veroordeelt tot de hel of oproept tot geweld of mensen hoe dan ook afschrijft. En dat iedereen dan ook geroepen is alles wat in de naam van zijn of haar religie aanzet tot intolerantie en geweld, af te wijzen en te boven te komen. 9. Ik geloof in de diepe verbondenheid van alles wat is. Dus ook in de waarde van alle leven om ons heen en dat dit alleen maar recht gedaan kan worden wanneer wij er met liefde en respect mee omgaan. 10. Ik geloof dat ons persoonlijke geluk samenhangt met de vrede op onze aarde en dat het onze levensopdracht is ons voor beide in te zetten. )* Wanneer ik zeg religies te beschouwen als menselijke pogingen, wordt nog wel eens de vraag gesteld of godsdiensten dan “niet waar” zijn. Voor andere godsdiensten wordt dat gemakkelijk aangenomen maar er zijn maar weinig gelovigen die van hun eigen religie aan willen nemen dat deze door mensen is ontwikkeld.
Maar – ter vergelijking – welke muziek is niet door mensen gecomponeerd? Welk medicijn is niet het gevolg van menselijk vernuft? En welke roman of gedicht is niet door mensen geschreven? Desondanks worden muziek, medicijnen en literatuur door velen als uiterst waardevol ervaren. Tegelijkertijd is er in elk scheppingsproces iets wat de kunstenaar of wetenschapper niet totaal in de vingers heeft: de intuïtie, de ingeving. Dat zou je genade kunnen noemen en de bron daarvan is volgens mij oneindig veel dieper en rijker dan wij bedenken kunnen. Maar ik geloof niet dat het aangeraakt worden door dat wonder en het drinken uit die bron alleen gegeven is aan de aanhangers van slechts één godsdienst. |
See Bye Fly
wouterberns.nl |