|
Vele mensen van goede wil hebben zich afgekeerd van het klassiek kerkelijke mens-, gods- en wereldbeeld. Schuld en schaamte, de dogmatiek met het opgeheven vingertje en een benepen kijk op het leven zouden gebaseerd zijn op de Bijbel. Dirk van de Glind maakt korte metten met het idee dat pessimisme terug te voeren is op het Oude Boek. Integendeel: dat Oude Boek roept op iedere bladzijde op tot waarachtige menselijkheid. Het legt een onvoorwaardelijk geloof in onze menselijke mogelijkheden aan de dag. En biedt een schat aan verhalen waarin het streven naar een zinvol bestaan het leidmotief is. Maar…het laat ook met groot psychologisch inzicht zien hoe dat streven verwrongen kan raken. En hoe het tot mislukking en ellende kan leiden, zowel op het persoonlijke als op het maatschappelijke vlak. Van de Glind blaast in dit boek het starre dogmatische stof van oude verhalen. Tegendraads, maar met compassie en humor laat hij Bijbelse figuren opstaan als mensen van vlees en bloed. Ze kijken de verraste lezer aan en dagen hem of haar uit het leven voluit te leven. |
|
ISBN 9789492421586 316 blz. €20,00
Verkrijgbaar in de (online) boekhandel, maar ook te bestellen via het contactformulier of dvdglind@hotmail.com Bijdrage verzendkosten: €2,50 Geen verzendkosten voor bestellingen van €20,00 en meer. Over dit boek Waarschuwing en/of geruststelling Ik ga je niet vertellen dat de Bijbel het Woord van God is waar je maar beter in kunt geloven wanneer je je geen moeilijkheden op je hals wilt halen. Ik ga je ook niet vertellen dat je een slecht mens bent en dat je verlossing nodig hebt. En al helemaal niet dat je naar de hel gaat wanneer je niet gelooft wat er in de Bijbel staat. Ook zal ik je niet proberen wijs te maken dat er maar één manier is om de Bijbel te lezen en dat je fout zit wanneer je er anders tegenaan kijkt. Wel hoop ik je iets te laten proeven van de wijsheid en de schoonheid die in het Oude Boek voor het oprapen liggen wanneer je de vrome praatjes vergeet en er onbevangen in kunt lezen. Een nieuw verstaan van het Oude Boek De Bijbel is mij met de spreekwoordelijke paplepel ingegoten – er is geen tijd geweest dat ik er niet mee te maken heb gehad. Mijn vader las er iedere dag uit voor. We begonnen de warme maaltijd met een gebed en als we ook onze pap gegeten hadden, werd er uit de Bijbel gelezen en gedankt voor het voedsel en het Woord waarmee de goede God ons wilde voeden. Dat gaf niet alleen structuur aan de dag maar ook een besef van heiligheid: we leefden niet zomaar. Uiteraard kreeg ik ook veel mee van de Bijbel in de wekelijkse kerkdiensten en op catechisatie, zoals het kerkelijke onderwijs werd genoemd dat ik als jongere te volgen had. Langzaam maar zeker begon in mij echter verzet te groeien tegen wat er in de Bijbel zou staan. Grote moeite kreeg ik vooral met het deprimerende mensbeeld dat centraal stond in de kerkelijke leer waarmee ik opgroeide en dat ontleend was aan een bepaalde interpretatie van de Bijbel. In het verzet van schrijvers als A.M. de Jong, Jan Wolkers en Maarten ’t Hart herkende ik veel en dat hielp me om stukje bij beetje iets van de zwaarte van het geloof achter me te laten. Vooral De Jong is belangrijk geweest in het zoeken naar een nieuw verstaan: het woordje ‘God’ kan zoveel méér betekenen dan ik tot dan toe wist. Ondertussen heb ik vele gelovigen af zien haken en vaak heb ik ervaren dat alleen al woorden als ‘God’, ‘Kerk’ en ‘Bijbel’ weerstand op kunnen roepen. Ik hoop met dit boek ook mensen te bereiken die zich bezeerd hebben aan wat er over en vanuit de Bijbel gezegd en gedaan is en wil graag laten zien dat het Oude Boek niet tegen hen maar vóór hen is; dat het het leven niet onder een domper wil zetten maar juist alle ruimte wil geven om voluit geleefd te worden. Ik heb vrede gesloten met het Oude Boek zoals ik na een tijd van jeugdige confrontatie, verzet en vervreemding, vrede gesloten heb met mijn oude vader. Niet dat ik het nu in alles met hem eens ben, maar ik kan het vele goede en wijze dat hij me aan heeft willen reiken nu beter herkennen en waarderen. Dat ik de Bijbel graag het Oude Boek noem, heeft met die verandering van perspectief te maken: ik wil er mijn liefde en respect voor een lange traditie van wijsheid en inzicht mee tot uitdrukking brengen. Volgens mij Eigenlijk zou ik de meeste zinnen van dit boek in moeten leiden met de woorden ‘Volgens mij…’ Maar aangezien dat de leesbaarheid niet erg ten goede zou komen, heb ik daarvan af gezien. Ik hecht er echter aan te zeggen dat dit hele boek nadrukkelijk staat in het teken van deze twee woorden. Daarmee wil ik aangeven dat het vanuit een persoonlijke visie geschreven is en dat ik mij op geen enkele manier wil laten leiden door welke leer of dogmatiek dan ook. Het dienen van de menselijkheid Bij de keuzes die ik voor verhalen en teksten gemaakt heb, heb ik mij steeds afgevraagd of en in hoeverre ze de menselijkheid dienen: bijdragen aan een bestaan dat zinvoller is en vrede meer kansen biedt. Bij de benadering en interpretatie van de gekozen onderwerpen ben ik van datzelfde dienen en oefenen van de menselijkheid uitgegaan. Daarbij is geen enkele autoriteit of macht leidinggevend; alleen mijn eigen geweten, of mijn diepere weten zijn mijn kompas en gids. Gelovige Bijbellezers zullen wellicht moeite hebben met deze benadering en pleiten voor gehoorzaamheid aan God bij het lezen van Zijn Woord. Ik meen echter dat wanneer iemand hiertoe besluit, dat alleen maar integer kan zijn wanneer hij dat doet vanuit zijn diepste weten. Mijn diepste weten, of het weten van mijn ziel, is voor mij leidinggevend. Ik zal een woord dan ook niet voor waar aannemen wanneer mijn ziel, als kern van mijn menselijkheid, zich daartegen verzet. Waar en waardevol zijn die woorden, teksten en verhalen die ik vanuit mijn ziel als zodanig herken. Prachtige verhalen en teksten In het Westen valt er sinds de zestiger jaren een onmiskenbare hang naar het Oosten waar te nemen. Boeddhisme en meditatie mogen zich verheugen in toenemende belangstelling en met name de Zen-traditie kent een enorme schat aan verhalen en spreuken vol wijsheid. Ik beschouw de beschikbaarheid van deze bronnen als rijkdom en ik drink er graag uit. Tegelijkertijd vind ik het jammer dat het Oude Boek voor velen afgedaan lijkt te hebben als bron van wijsheid. Ik hoop met dit boek dan ook nieuwe en hernieuwde interesse te wekken voor de wijsheid, de schoonheid en de oefeningen in menselijkheid die het zo rijkelijk te bieden heeft. Als een veldboeket Ik ben in dit boek niet systematisch te werk gegaan. Ieder vooropgezet plan had me belemmerd in m’n keuzes en m’n plezier in het schrijven in de weg gestaan. Ik heb dit boek willen schrijven zoals ik als kind bloemen plukte voor mijn moeder. Wanneer ik op weg ging door weilanden en langs houtwallen had ik vooraf geen duidelijk idee van hoe het boeket eruit zou zien: ik plukte eenvoudig wat ik aan schoonheid tegenkwam en schikte de bloemen gaandeweg tot een boeket waar mijn moeder altijd blij mee was. Natuurlijk had ik daarbij voorkeuren. Distels liet ik liever staan, al heb ik een keer de steel van zo’n paarse distelbloem ontdaan van zijn stekels om hem toe te kunnen voegen aan het boeket. Dit boek zou je kunnen zien als zo’n veldboeket. Het weerspiegelt mijn voorkeuren en smaak. En net zoals er op het land stekelige en zelfs giftige planten groeien, zo kom je ook ongemakkelijke en gevaarlijke teksten tegen in het Oude Boek en het valt beslist af te raden ze zonder meer te plukken. Je zult in dit boek overigens weinig botanische gegevens aantreffen: ik zal je niet vermoeien met Latijnse namen of met andere wetenschappelijke kennis. Maar ik hoop dat je je verwonderen zult over de vele bloemen en planten die bloeien in het Oude Boek en je nu en dan verrukt zult zijn over hun kleuren, geuren en vormen. Voel je vooral ook vrij om in je eigen volgorde te grasduinen in dit boek, bepaalde bloemen te plukken of juist te laten staan en uiteindelijk je eigen boeket samen te stellen. De hoofdstukken zijn goed in de aangegeven volgorde te lezen, maar kunnen ook gebruikt worden als min of meer op zichzelf staande meditatieve teksten. Hulp bij het zoeken Achter in dit boek vind je een drietal overzichten: Het overzicht ‘Leermeesters, bronnen en verwijzingen’ correspondeert met de noten die in de teksten zijn opgenomen. Mocht je belangstelling hebben voor bepaalde onderwerpen, of een verhaal later nog eens terug willen vinden, dan kan het overzicht ‘Trefwoorden, personen en verhalen’ je wellicht op weg helpen naar de vindplaats. ‘Teksten uit het Oude Boek’ biedt een overzicht van Bijbelteksten die in dit boek zijn opgenomen, met vermelding van de hoofdstukken waar ze terug te vinden zijn. Drieluik Samen met twee eerder verschenen boeken vormt dit boek een drieluik. In ‘Leef wat je bent’ verken en beschrijf ik op speelse wijze mijn mensbeeld dat positief en dynamisch is: we zijn geschapen door en voor liefde en gericht op groei en ontwikkeling. In ‘Volwassen geloven en denken’ pleit ik voor universele menselijkheid: we zijn organisch en principieel met elkaar verbonden en kunnen alleen samen het voortbestaan van mensheid en planeet veiligstellen. Daartoe zullen we het idee los moeten laten dat onze eigen godsdienst de enige juiste is en bereid moeten zijn naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren. In dit boek ga ik op zoek naar wat het Oude Boek ons bieden kan wanneer we werk willen maken van onze universele menselijkheid. Ik ga ervan uit dat het dienen van de menselijkheid het project van het Oude Boek is. Hoewel deze boeken een drieluik vormen, kunnen ze uitstekend los van elkaar gelezen worden. Dat er enige overlap is, is gezien de samenhang niet te voorkomen. Ik hoop dat de lezer me deze niet kwalijk zal nemen. Vrouwelijk en mannelijk, haar en zijn Eeuwenlang hebben mannen de regels van het spel van het leven bepaald en hebben vrouwen zich naar hun wensen moeten schikken. Het is dan ook geen wonder dat het Oude Boek door mannen geschreven is en dat er volop sporen van deze wanverhouding in te vinden zijn. Daar het me volkomen in lijn lijkt met het dienen van de menselijkheid, doorbreek ik in dit boek welbewust de mannelijke regels voor taal en teksten. Zo spreek ik over God in mannelijke en vrouwelijke termen en gebruik ik de woorden ‘haar’, ‘hem’ en ‘zijn’ in een speelse afwisseling wanneer het over ‘de mens’ gaat. De mens in het algemeen is – God zij dank! - immers net zo goed vrouwelijk als mannelijk. 1. De tuinman op kantoor ‘Nauw is de poort naar het leven, en smal de weg ernaartoe, en slechts weinigen weten die te vinden.’1 ‘Dat is een waar woord, meneer!’ sprak de oude man, op mijn boek wijzend: ‘Leef wat je bent’. Ik zag dat het hem raakte en antwoordde: ‘Dat is het zeker meneer! En het lijkt er op of het nogal bij u binnenkomt.’ Hij moest een paar keer slikken en het duurde even voor hij zijn verhaal vertelde: ‘Ach weet u, ik ben altijd een buitenmens geweest en van jongs af aan heb ik tuinman willen worden. Maar mijn ouders vonden dat maar niets: tuinman was een beroep beneden hun stand waar volgens hen ook nog eens weinig mee te verdienen viel. Nee, ik moest verder leren en boekhouder worden. En dat heb ik toen gedaan. Heb mijn hele leven op kantoor gezeten terwijl ik eigenlijk tuinman had willen zijn.’ Er blonken tranen in zijn ogen. Ik vrees dat dit verhaal voor velen min of meer herkenbaar zal zijn. Want wie is in staat voluit het leven te leiden dat hij of zij werkelijk wil? En hoevelen zullen er zijn die het gevoel hebben vast te zitten in een leven dat niet het eigen, gedroomde leven is? Mijn vader openbaarde ons op hoge leeftijd dat hij homo was. Hij had dit zijn hele leven verborgen gehouden, domweg omdat er in zijn jeugd en jonge jaren niet over te praten viel. En erger nog: volgens het geloof waarmee hij opgroeide, was homoseksualiteit een zonde en mensen die zich er desalniettemin aan overgaven, zouden na hun dood in de hel terecht komen. Zo werd dat geleerd en zo zou het in de Bijbel staan. Mijn vader zei dat hij had overwogen zijn pijnlijke geheim mee te nemen in zijn graf, maar dat hij ervoor gekozen had eindelijk eerlijk te zijn, naar zichzelf en naar degenen die hem lief waren. ‘En,’ voegde hij er onder tranen aan toe, ‘mocht je deze gevoelens herkennen bij een van jullie kinderen – in hemelsnaam, geef ze het recht te leven zoals ze zijn…’ Iedereen kan begrijpen dat de onthullingen van mijn vader nogal wat teweegbrachten. Ik voelde me aanvankelijk verlegen met de zaak maar gaandeweg is er een gevoel van bewondering voor in de plaats gekomen. Hij heeft uiteindelijk de moed gehad te rebelleren tegen een verstikkende leer en gekozen voor het leven. Het is die keuze waar alles om draait. Zo leek ooit de jonge Franciscus van Assisi (1182-1226) eenzelfde lot beschoren als de tuinman op kantoor. Zijn vader zag hem namelijk als zijn opvolger in de bloeiende zaak die hij met hard werken had opgebouwd. Als rijk lakenkoopman met internationale contacten was hij een gezien man en daarmee kon Franciscus zijn handjes dichtknijpen: in de roerige tijd waarin hij opgroeide, was bij zijn geboorte zijn kostje al gekocht. Maar Franciscus had andere plannen. Hij kwam steeds meer tot de overtuiging dat de grote rijkdom van zijn ouders, met alle zorgen die deze met zich meebracht, in feite armoede betekende. Bovendien zag hij een ongemakkelijk verband tussen zijn rijkdom en de schrijnende armoede van de verschoppelingen van zijn dagen. Franciscus’ vader heeft nog geschermd met de leer van het Christendom en met de Bijbel: het paste kinderen niet in opstand te komen tegen het ouderlijk gezag dat immers door God zelf gesanctioneerd was. Volgens de overlevering sleepte hij zijn zoon voor de bisschop die hem nog maar eens moest inpeperen hoe hij zich te gedragen had. Toen hij in opperste verontwaardiging riep dat zijn zoon alles aan hem te danken had, kleedde Franciscus zich uit, deed letterlijk afstand van al zijn vaders bezittingen en was vrij. Uit het Oude Boek had hij een stem verstaan die tot zijn hart sprak en hij begon aan een leven in armoede. Maar meer nog aan een leven in rijkdom. Want in de omgang met mensen die hij hun waardigheid wist terug te geven, vond hij zijn bestemming. De verhalen van mijn vader en van Franciscus laten zien hoe de Bijbel misbruikt kan worden om mensen klein en bang te houden, ze te dwingen tot een leven dat niet het hunne is. Maar beiden hebben de oproep vernomen waarachtig en authentiek mens te zijn. En het is precies deze oproep waarom het gaat in het Oude Boek – hoezeer en hoe vaak ook anders beweerd mag worden. Ondertussen zijn er velen in onze wereld die niet aan een menswaardig leven toekomen omdat het hun aan mogelijkheden en kansen ontbreekt, bijvoorbeeld door bittere armoede of geweld. Het Oude Boek vraagt dan ook niet alleen zelf het leven te leiden dat bij je past. Het vraagt net zo luid en duidelijk om inzet voor omstandigheden waarin ook anderen tot hun bestemming kunnen komen. |
Inhoud Over dit boek Deel 1 Een Boek van Liefde
Tot hier en verder Registers en bijlagen Leermeesters, bronnen en verwijzingen Trefwoorden, personen en verhalen Teksten uit het Oude Boek Gelukkig ben je Handvest voor Compassie Woord van dank |
|
|
